Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) hükümetlerin mevcut politikalarına ve piyasa eğilimlerine göre hazırladığı Petrol 2023 orta vadeli piyasa raporuna göre, küresel petrol piyasaları son 3 yılda yaşanan türbülansın ardından kademeli olarak yeniden başlayacak. Kovid-19 salgını ve Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş. şekilleniyor.
Ham petrol fiyatları savaş öncesi seviyenin altına gerilerken, özellikle gelişmiş ülkelerde talebin yavaşlaması ile rafineri ürünleri fiyatları da gerileme gösteriyor.
OPEC+ ülkelerinin önümüzdeki aylarda uygulamaya koyacağı üretim kesintilerinin arzda önemli bir daralmaya neden olabileceğini öngören IEA, 2022-2028 yıllarını kapsayan dönem için piyasa görünümünün iyileşmesini bekliyor.
Petrol fiyatlarının yükselmesine neden olan savaş, arz güvenliği kaygılarını ana gündem haline getirerek saf güç teknolojilerinin kurulumunu hızlandırırken, bu yıl petrol ve gaz üretim yatırımlarının yüzde 11 artışla 528 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. 2015’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
Petrol talebindeki yavaşlamaya rağmen büyük üretici ülkelerin kapasitelerini artırmaya devam edeceği ve bunun sonucunda başta Ortadoğu olmak üzere günde en az 3,8 milyon varil petrol üretim kapasitesinin boşa gideceği öngörülüyor.
OPEC+ dışında ABD, Brezilya ve Guyana’nın da aralarında bulunduğu üretici ülkeler küresel arz kapasitelerini 2028 yılına kadar günde 5,1 milyon varil artırmayı planlarken, OPEC+ kapsamındaki kapasite artış planlarında Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Irak başı çekiyor.
Bu planların OPEC+ üyelerine günlük net 0,8 artış sağlayacağı hesaplanıyor.
Ulaştırma sektöründen gelen petrol talebi 2026’dan sonra düşüyor
IEA’nın hesaplamalarına göre, küresel petrol talebi 2028’de 2022’deki seviyesine göre yüzde 6 artarak günde 105,7 milyon varile ulaşacak.
Petrokimya ve havacılık sektörlerindeki güçlü talep, küresel petrol talebindeki artışın itici güçleri olarak öne çıkıyor.
Bu toplam artışa rağmen, küresel petrol talebindeki yıllık büyüme bu yıl günde 2,4 milyon varilden 2028’de günde 400.000 varile düşecek.
Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte 2026 yılından sonra ulaşımda petrole talep azalacak.
Çin’in talebi 2024’ten sonra yavaşlayabilir
Küresel ekonomiye ilişkin belirsizliklerin yaşandığı bu dönemde, OPEC+ ülkelerinin alacağı kararlar ile Çin’in rafineri sektörüne yönelik politikalarının ham petrol ve petrol ürünleri piyasalarının seyrinde kritik rol oynayacağı söyleniyor.
Kovid-19 tedbirlerini kaldıran son ülke olan Çin’in petrol talebinin 2023’ün ikinci yarısında toparlanması beklenirken, 2024’ten itibaren talepte yavaşlama bekleniyor.
Ancak yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerde artan petrokimya talebi ve güçlü tüketim artışının gelişmiş ekonomilerdeki daralmayı telafi etmesi bekleniyor.
2028 yılına kadar rafineri sektöründeki kapasite artışının rafineri ürünlerine olan talebin üzerinde gerçekleşmesi beklenmektedir.
IEA Lideri Fatih Birol, petrol piyasalarının orta vadede görünümüne ilişkin yaptığı değerlendirmede, saf elektrik ekonomisine geçişin hız kazandığını belirterek, elektrikli araçlar, enerji verimliliği gibi konularda petrol talebinde zirvenin 2030’dan önce görülebileceğini belirtti. ve diğer teknolojilerin geliştiğini belirterek, “Petrol üreticileri artan değişim hızına dikkat etmeli ve yatırım yapmalı. Kararlarını planlı bir dönüşüme göre ayarlaması gerekiyor.” uyardı.
